2423
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
مفاد مخفی یک توافق 25 ساله با چین، انتقادات زیادی برانگیخته است
جنجال‌های قرارداد با اژدها
همدلی| با افزایش تحریم‌ها علیه ایران و گردش کشور به سوی چین و روسیه در جهت کاهش فشارهای ناشی از این تحریم‌ها، همواره انتقادات زیادی از جانب صاحب‌نظران نسبت به نوع رابطه ایران با این دو کشور وجود داشته است. در این میان به دلیل حجم بالای قراردادها و مبادلات اقتصادی با چین، چگونگی ارتباطات اقتصادی ایران با این کشور، بیشتر زیر ذره‌بین منتقدان قرار گرفته است. باز گذاشتن مرزهای تجاری کشور بر روی حجم وسیعی از کالاهای چینی و تنظیم قراردادهای سنگین و بلندمدت با آن باعث شده است تا برخی، زمینه‌های این مراودات را با تردید و سوءظن دنبال کرده و همچنین یکه‌تازی بی‌رقیب این اژدهای چینی در میدان خالی ایران را برنتابند.
در این میان از منظر بسیاری از صاحب‌نظران، تصویب پیش‌نویس برنامه ۲۵ساله ایران و چین در هیات دولت و تصویب احتمالی آن به عنوان نخستین سند همکاری بلندمدت و راهبردی با یک قدرت بزرگ در چهل سال گذشته، می‌تواند به معنای چرخش کامل ایران به سمت شرق تلقی شود.
این در حالی است که محمود احمدی نژاد، با اشاره به این موضوع از پنهان‌کاری در زمینه این نوع قراردادهای تجاری، به شدت انتقاد کرد. او به تازگی و با عنوان این مطلب که «انقلاب کردیم تا هیچ مسئله‌ای از ملت پنهان نباشد»، گفته بود که هر قراردادی که مخفیانه و بدون درنظر گرفتن خواست و اراده ملت ایران با طرف‌های خارجی منعقد شود و برخلاف منافع کشور و ملت باشد، معتبر نیست و ملت ایران آن را به رسمیت نخواهد شناخت. احمدی‌نژاد اشاره کرده است که برخی نمایندگان مجلس این قرارداد را مورد تایید قرار داده‌‌‌اند اما از متن آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. او اظهار اطلاع کرد که مذاکراتی جدید در حال جریان است و می‌خواهند طی آن، قرارداد جدید ۲۵ساله‌‌ای با یک کشور خارجی منعقد کنند و هیچ‌کس هم خبر ندارد. او با انتقاد از مسئولان به آنها متذکر شده است که مگر شما مالک کشور هستید که بدون اطلاع ملت و از کیسه ملت به دیگران می‌بخشید. احمدی‌نژاد ادامه داده است:«ظرفیت هسته‌ای کشور و عزت ملت را دادید، اما تحریم‌ها سر جایش باقی مانده است. اگر اجازه دهید ملت از محتوای توافقات و معاهدات با طرف‌های خارجی اطلاع پیدا کند، به نفع خود شما خواهد بود، زیرا افکار ملت فعال می‌شود و پیشنهاد می‌دهد و مطالبه می‌کند و اگر خللی و یا اشکالی باشد، اصلاح می‌شود.»
این سخنان احمدی‌نژاد البته با واکنش سخنگوی وزارت خارجه مواجه شد و موسوی ضمن رد این‌گونه صحبت‌ها گفت: «در سفری که رئیس‌جمهور چین به ایران داشت اعلام کرد که همکاری‌های ایران و چین راهبردی است و سندی هم همان‌جا امضا و اعلام شد که دو کشور برای همکاری‌ها سندی داشته باشند و در سفری که رئیس‌جمهور داشتند پیش‌نویس سند را به پکن بردند.». او همچنین ادامه داد: «براساس نگاه راهبردی که به کشور دوست خود یعنی چین داریم، تلاش کردیم که روابط درازمدتی را بین دو کشور در قالب یک سند تعریف کنیم و این آمادگی را داریم که براساس منافع متقابل این‌گونه سندها را نیز با کشورهایی که روابط دوستانه داریم به امضا برسانیم و با برخی از کشورهای دوست در این زمینه درحال رایزنی هستیم.»
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق ایران و چین نیز در تشریح جزئیات توافقنامه جامع و استراتژیک ایران و چین با بیان اینکه دولت احمدی‌نژاد هم قراردادهای متعدد اقتصادی با چینی‌ها داشته، پس امروز نباید منتقد باشد، اظهار کرد:«در این بین این سوال مطرح می‌شود که چطور آن زمان همکاری مشترک با چین، واگذاری مملکت به چینی‌ها نبوده، اما در زمان دولت فعلی انعقاد قرارداد همکاری دوجانبه به معنای واگذاری کشور و مملکت است؟» این فعال بخش خصوصی در واکنش به خبر سال گذشته یکی از خبرگزاری‌های خارجی در خصوص توافق 400 میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری چینی‌ها در صنایع مختلف که 280 میلیارد دلار آن مربوط به حوزه نفت و گاز است، گفت: «این موضوع صحت نداشته چرا که هنوز قرارداد مشخصی در حوزه‌های اقتصادی میان دو کشور منعقد نشده است. همچنین باید به این نکته توجه داشت که در خصوص پروژه‌های اقتصادی بایستی برش‌های مشخص و طرح‌های تعریف شده بین دو کشور تعریف و هزینه‌های آن برآورد شود که در حال حاضر چنین فرایندی صورت نگرفته است.»
این درحالی است که علاوه بر گمانه‌زنی‌های داخلی درخصوص این سند، در رسانه‌های خارجی نیز ادعاهایی پیرامون آن مطرح شده است. در این راستا ۸ مهرماه ۹۸، یک تارنمای انگلیسی خبری منتشر و ادعا کرد مطابق قرارداد ۲۵ساله میان ایران و چین، پکن در ازای گرفتن امتیازاتی متعهد شد، ۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند. این ادعای پترولیوم اکونومیست، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و خارجی به همراه داشت. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ضمن رد این ادعا عنوان کرد که این مساله از اساس، نادرست است. او همچنین عنوان کرد که صرفا پیشنهادی از سوی ایران برای روابط ۲۵ساله مطرح شده است. ظریف در پاسخ به اینکه آیا بندهای این توافق را آن گونه که برخی رسانه‌ها مدعی شده‌اند، نادرست می‌دانید و بندهای این توافق چه هستند، پاسخ داد: «در اصل، توافقی در کار نیست که بندهایی داشته باشد. یک پیشنهاد برای برنامه‌ای ۲۵ ساله است که تازه باید بنشینیم و شروع به نوشتن توافق کنیم.»
با این وجود پیش‌نویس برنامه ۲۵ ساله ایران و چین روز سه‌شنبه سوم تیر ماه به تصویب هیات دولت رسید و حسن روحانی، محمدجواد ظریف را مامور پیشبرد این برنامه کرد. در این نشست به وزارت‌خارجه ماموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفین برساند. دو روز پس از آن، ظریف در توئیتی به زبان چینی خبر داد که در تماس ویدئویی با همتای چینی‌اش درباره مشارکت جامع استراتژیک دو کشور و پیشبرد برنامه ۲۵ساله همکاری دو جانبه گفت‌و‌گو کرده است.
علی ربیعی، سخنگوی دولت روز سه‌شنبه، سوم تیرماه در نشست خبری با بیان تصویب پیش‌نویس برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های ایران و چین در هیات وزیران، گفت: «این طرح اثبات‌کننده شکست‌های آمریکا برای منزوی کردن ایران و قطع ارتباط کشورمان با جامعه بین‌المللی و عزم جمهوری اسلامی بر توسعه روابط با دیگر کشورهاست.» سخنگوی دولت با اشاره به اینکه طیف متنوعی از حوزه‌های همکاری میان ایران و چین همانند نفت‌خام، پتروشیمی، راه‌آهن و اتصالات دریایی مورد توجه قرار دارد افزود: «نحوه عملکرد و اجرای آن در مذاکرات جداگانه‌ای انجام می‌شود.» او با برشمردن مواد مهم طرح همکاری ۲۵ ساله ایران و چین تصریح کرد: «به رسمیت شناختن اشتراک‌های فرهنگی، تشویق چندجانبه‌گرایی، حمایت از حق برابر ملت‌ها و تاکید بر توسعه بومی دیدگاه‌های دو ملت از جمله مواد این طرح است. با داشتن روابط عمیق دوجانبه از زمان برقراری روابط دیپلماتیک در حوزه انرژی، زیرساخت‌ها، صنعت، علم و فناوری امروز گسترش قابل‌توجهی در روابط فیمابین داریم و درحال تحقق این برنامه هستیم.»
در این میان از منظر بسیاری از صاحب‌نظران، تصویب پیش‌نویس برنامه ۲۵ساله ایران و چین در هیات دولت و تصویب احتمالی آن به عنوان نخستین سند همکاری بلندمدت و راهبردی با یک قدرت بزرگ در چهل سال گذشته، می‌تواند به معنای چرخش کامل ایران به سمت شرق تلقی شود.
این در حالی است که محمود احمدی نژاد، با اشاره به این موضوع از پنهان‌کاری در زمینه این نوع قراردادهای تجاری، به شدت انتقاد کرد. او به تازگی و با عنوان این مطلب که «انقلاب کردیم تا هیچ مسئله‌ای از ملت پنهان نباشد»، گفته بود که هر قراردادی که مخفیانه و بدون درنظر گرفتن خواست و اراده ملت ایران با طرف‌های خارجی منعقد شود و برخلاف منافع کشور و ملت باشد، معتبر نیست و ملت ایران آن را به رسمیت نخواهد شناخت. احمدی‌نژاد اشاره کرده است که برخی نمایندگان مجلس این قرارداد را مورد تایید قرار داده‌‌‌اند اما از متن آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. او اظهار اطلاع کرد که مذاکراتی جدید در حال جریان است و می‌خواهند طی آن، قرارداد جدید ۲۵ساله‌‌ای با یک کشور خارجی منعقد کنند و هیچ‌کس هم خبر ندارد. او با انتقاد از مسئولان به آنها متذکر شده است که مگر شما مالک کشور هستید که بدون اطلاع ملت و از کیسه ملت به دیگران می‌بخشید. احمدی‌نژاد ادامه داده است:«ظرفیت هسته‌ای کشور و عزت ملت را دادید، اما تحریم‌ها سر جایش باقی مانده است. اگر اجازه دهید ملت از محتوای توافقات و معاهدات با طرف‌های خارجی اطلاع پیدا کند، به نفع خود شما خواهد بود، زیرا افکار ملت فعال می‌شود و پیشنهاد می‌دهد و مطالبه می‌کند و اگر خللی و یا اشکالی باشد، اصلاح می‌شود.»
این سخنان احمدی‌نژاد البته با واکنش سخنگوی وزارت خارجه مواجه شد و موسوی ضمن رد این‌گونه صحبت‌ها گفت: «در سفری که رئیس‌جمهور چین به ایران داشت اعلام کرد که همکاری‌های ایران و چین راهبردی است و سندی هم همان‌جا امضا و اعلام شد که دو کشور برای همکاری‌ها سندی داشته باشند و در سفری که رئیس‌جمهور داشتند پیش‌نویس سند را به پکن بردند.». او همچنین ادامه داد: «براساس نگاه راهبردی که به کشور دوست خود یعنی چین داریم، تلاش کردیم که روابط درازمدتی را بین دو کشور در قالب یک سند تعریف کنیم و این آمادگی را داریم که براساس منافع متقابل این‌گونه سندها را نیز با کشورهایی که روابط دوستانه داریم به امضا برسانیم و با برخی از کشورهای دوست در این زمینه درحال رایزنی هستیم.»
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق ایران و چین نیز در تشریح جزئیات توافقنامه جامع و استراتژیک ایران و چین با بیان اینکه دولت احمدی‌نژاد هم قراردادهای متعدد اقتصادی با چینی‌ها داشته، پس امروز نباید منتقد باشد، اظهار کرد:«در این بین این سوال مطرح می‌شود که چطور آن زمان همکاری مشترک با چین، واگذاری مملکت به چینی‌ها نبوده، اما در زمان دولت فعلی انعقاد قرارداد همکاری دوجانبه به معنای واگذاری کشور و مملکت است؟» این فعال بخش خصوصی در واکنش به خبر سال گذشته یکی از خبرگزاری‌های خارجی در خصوص توافق 400 میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری چینی‌ها در صنایع مختلف که 280 میلیارد دلار آن مربوط به حوزه نفت و گاز است، گفت: «این موضوع صحت نداشته چرا که هنوز قرارداد مشخصی در حوزه‌های اقتصادی میان دو کشور منعقد نشده است. همچنین باید به این نکته توجه داشت که در خصوص پروژه‌های اقتصادی بایستی برش‌های مشخص و طرح‌های تعریف شده بین دو کشور تعریف و هزینه‌های آن برآورد شود که در حال حاضر چنین فرایندی صورت نگرفته است.»
این درحالی است که علاوه بر گمانه‌زنی‌های داخلی درخصوص این سند، در رسانه‌های خارجی نیز ادعاهایی پیرامون آن مطرح شده است. در این راستا ۸ مهرماه ۹۸، یک تارنمای انگلیسی خبری منتشر و ادعا کرد مطابق قرارداد ۲۵ساله میان ایران و چین، پکن در ازای گرفتن امتیازاتی متعهد شد، ۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند. این ادعای پترولیوم اکونومیست، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و خارجی به همراه داشت. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ضمن رد این ادعا عنوان کرد که این مساله از اساس، نادرست است. او همچنین عنوان کرد که صرفا پیشنهادی از سوی ایران برای روابط ۲۵ساله مطرح شده است. ظریف در پاسخ به اینکه آیا بندهای این توافق را آن گونه که برخی رسانه‌ها مدعی شده‌اند، نادرست می‌دانید و بندهای این توافق چه هستند، پاسخ داد: «در اصل، توافقی در کار نیست که بندهایی داشته باشد. یک پیشنهاد برای برنامه‌ای ۲۵ ساله است که تازه باید بنشینیم و شروع به نوشتن توافق کنیم.»
با این وجود پیش‌نویس برنامه ۲۵ ساله ایران و چین روز سه‌شنبه سوم تیر ماه به تصویب هیات دولت رسید و حسن روحانی، محمدجواد ظریف را مامور پیشبرد این برنامه کرد. در این نشست به وزارت‌خارجه ماموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفین برساند. دو روز پس از آن، ظریف در توئیتی به زبان چینی خبر داد که در تماس ویدئویی با همتای چینی‌اش درباره مشارکت جامع استراتژیک دو کشور و پیشبرد برنامه ۲۵ساله همکاری دو جانبه گفت‌و‌گو کرده است.
علی ربیعی، سخنگوی دولت روز سه‌شنبه، سوم تیرماه در نشست خبری با بیان تصویب پیش‌نویس برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های ایران و چین در هیات وزیران، گفت: «این طرح اثبات‌کننده شکست‌های آمریکا برای منزوی کردن ایران و قطع ارتباط کشورمان با جامعه بین‌المللی و عزم جمهوری اسلامی بر توسعه روابط با دیگر کشورهاست.» سخنگوی دولت با اشاره به اینکه طیف متنوعی از حوزه‌های همکاری میان ایران و چین همانند نفت‌خام، پتروشیمی، راه‌آهن و اتصالات دریایی مورد توجه قرار دارد افزود: «نحوه عملکرد و اجرای آن در مذاکرات جداگانه‌ای انجام می‌شود.» او با برشمردن مواد مهم طرح همکاری ۲۵ ساله ایران و چین تصریح کرد: «به رسمیت شناختن اشتراک‌های فرهنگی، تشویق چندجانبه‌گرایی، حمایت از حق برابر ملت‌ها و تاکید بر توسعه بومی دیدگاه‌های دو ملت از جمله مواد این طرح است. با داشتن روابط عمیق دوجانبه از زمان برقراری روابط دیپلماتیک در حوزه انرژی، زیرساخت‌ها، صنعت، علم و فناوری امروز گسترش قابل‌توجهی در روابط فیمابین داریم و درحال تحقق این برنامه هستیم.»