محاسبه مجلس در انتخاب رئیس دیوان محاسبات ایران؟
علی توسلی (استاد دانشگاه) قانون اساسی، منشور حقوق ملت است. اصل۵۴ قانون اساسی، نهادی را تاسیس کرده، بهنام «دیوان محاسبات کشور». دیوان، زیر نظر مجلس ایران است و رئیس دیوان را نمایندگان مجلس، به مدت چهار سال انتخاب میکنند. طبق اصل ۵۵ قانون اساسی، وظیفه دیوان محاسبات، «رسیدگی به کلیه حسابهای وزارتخانهها، موسسات، شرکتهای دولتی و سایر دستگاههای اجرایی است که از بودجه کل کشور استفاده میکنند». دیوان، هرساله گزارش تفریغ بودجه کشور را، به مجلس تسلیم میکند و بر نحوه هزینه شدن بودجه کشور نظارت میکند تا هر وجهی از بودجه دولت، در جای خودش هزینه شود. مجلس، بهوسیله دیوان محاسبات، نظارت مالی بر امور مالی ایران میکند. به همین دلیل، ماده ۱۷ قانون دیوان محاسبات، بیان داشته «هدف از تشکیل دیوان، عبارت است از اعمالِ کنترلِ نظارتِ مستمرِ مالی، به منظور پاسداری از بیتلمال کشور». ساختار دیوان محاسبات بهنحوی طراحی شده که شبیه یک محکمه عالی قضایی و حقوقی است، مثل دیوان عالی کشور. این دیوان دادستان دارد، دادستان را، رئیس دیوان انتخاب میکند. کار دادستان طرح شکایات و تخلفات مالی در دیوان است. دیوان دارای هیاتهای مستشاری است و این هیاتها را، رئیس انتخاب میکند.
هیاتهای مستشاری، مثل یک دادگاه، با طرح شکایت و اعلام تخلف به سوءاستفاده از بودجه عمومی کشور رسیدگی و رای صادر میکنند و اگر جرمی رخ داده باشد، پرونده را به قوه قضائیه ارسال میکند. دیوان دارای هیات عمومی است. طبق ماده ۳۶ قانون دیوان، هیات عمومی به ریاستِ رئیسِ دیوان تشکیل میشود. هیات عمومی، در خصوص تفریغ بودجه ایران، رای صادر میکند. دیوان، گزارش تفریغ بودجه کشور را با همکاری وزارت اقتصاد و دارایی تهیه میکند و به مجلس میدهد تا مجلس بودجهای کارآمد، برای ایران تصویب کند.
نتیجه:
اهمیتِ جایگاهِ دیوان، آن است که دیوان، «چشم نظارتِ قوهِ مقننهِ ایران، بر قوه مجریه ایران، در مصرف بودجه ایران است.» اگر قوه مجریه، تخلف و فساد مالی در مصرف بودجه کند، دیوان محاسبات است که باید نظارت کند، تخلف را کشف کند، از فساد دولت جلوگیری کند. اگر امروز، قوه قضائیه، بهدنبال فسادزدایی در دولت وکشور است، شاید علت فساد فراگیر ایران آن است که نهادهای نظارتی ایران، مثل دیوان محاسبات، کمیسیون اصل 90مجلس، سازمان بازرسی کل کشور و سایر دستگاههای نظارتی بر دولت در نظارتِ صددرصدی موفق نبودهاند.
سوال:
۱-حال که ساختار و ماهیت دیوان، شبیه یک دادگاهِ عالیِ قضایی و حقوقی است، آیا رئیس آن، یک سوپر حقوقدان با سابقه، تجربه و هوش برتر قضایی است یا خیر؟
۲- حال که دیوان، ماهیت اقتصادی دارد، اقتصاد و بودجه مملکت را تفریغ میکند، آیا رئیس آن، یک اقتصاددان طراز اول ایران است، یا خیر؟
۳-حال که ماهیتِ نظارتیِ دیوان، مستلزمِ تسلط بر علوم حقوق اداری و حسابداری اقتصاد کلان است تا بتواند به حسابهای مالی کلیه وزارتخانههای ایران رسیدگی کند، آیا رئیس دیوان، با علوم حقوق اداری و حسابداری اقتصاد کلانِ ساختارشناسانه ۲۰ وزارتخانه ایران آشناست یا خیر؟
هیاتهای مستشاری، مثل یک دادگاه، با طرح شکایت و اعلام تخلف به سوءاستفاده از بودجه عمومی کشور رسیدگی و رای صادر میکنند و اگر جرمی رخ داده باشد، پرونده را به قوه قضائیه ارسال میکند. دیوان دارای هیات عمومی است. طبق ماده ۳۶ قانون دیوان، هیات عمومی به ریاستِ رئیسِ دیوان تشکیل میشود. هیات عمومی، در خصوص تفریغ بودجه ایران، رای صادر میکند. دیوان، گزارش تفریغ بودجه کشور را با همکاری وزارت اقتصاد و دارایی تهیه میکند و به مجلس میدهد تا مجلس بودجهای کارآمد، برای ایران تصویب کند.
نتیجه:
اهمیتِ جایگاهِ دیوان، آن است که دیوان، «چشم نظارتِ قوهِ مقننهِ ایران، بر قوه مجریه ایران، در مصرف بودجه ایران است.» اگر قوه مجریه، تخلف و فساد مالی در مصرف بودجه کند، دیوان محاسبات است که باید نظارت کند، تخلف را کشف کند، از فساد دولت جلوگیری کند. اگر امروز، قوه قضائیه، بهدنبال فسادزدایی در دولت وکشور است، شاید علت فساد فراگیر ایران آن است که نهادهای نظارتی ایران، مثل دیوان محاسبات، کمیسیون اصل 90مجلس، سازمان بازرسی کل کشور و سایر دستگاههای نظارتی بر دولت در نظارتِ صددرصدی موفق نبودهاند.
سوال:
۱-حال که ساختار و ماهیت دیوان، شبیه یک دادگاهِ عالیِ قضایی و حقوقی است، آیا رئیس آن، یک سوپر حقوقدان با سابقه، تجربه و هوش برتر قضایی است یا خیر؟
۲- حال که دیوان، ماهیت اقتصادی دارد، اقتصاد و بودجه مملکت را تفریغ میکند، آیا رئیس آن، یک اقتصاددان طراز اول ایران است، یا خیر؟
۳-حال که ماهیتِ نظارتیِ دیوان، مستلزمِ تسلط بر علوم حقوق اداری و حسابداری اقتصاد کلان است تا بتواند به حسابهای مالی کلیه وزارتخانههای ایران رسیدگی کند، آیا رئیس دیوان، با علوم حقوق اداری و حسابداری اقتصاد کلانِ ساختارشناسانه ۲۰ وزارتخانه ایران آشناست یا خیر؟